تنگی کانال نخاعی یکی از بیماری‌های مهم ستون فقرات است که به دلیل باریک شدن فضای عبور نخاع یا ریشه‌های عصبی ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب در سنین بالاتر دیده می‌شود اما می‌تواند افراد جوان را هم درگیر کند. علائم آن شامل کمردرد، گردن‌درد، گزگز، بی‌حسی و گاهی ضعف عضلات است. اهمیت این بیماری در آن است که در صورت عدم تشخیص به‌موقع می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت کاهش دهد.
تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فضای داخل ستون فقرات کاهش یافته و به نخاع یا ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌شود. این تغییرات می‌تواند در ناحیه گردن (تنگی کانال گردنی) یا کمر (تنگی کانال کمری) رخ دهد. در نتیجه این فشار، فرد ممکن است علائمی مانند درد، بی‌حسی، ضعف یا مشکلات حرکتی را تجربه کند. عوامل مختلفی مثل پیری، تغییرات ناشی از آرتروز، بیرون‌زدگی دیسک یا حتی مشکلات مادرزادی می‌توانند باعث این بیماری شوند. اهمیت آگاهی از این وضعیت در آن است که تنگی کانال نخاعی یک مشکل تدریجی است و در صورت درمان نکردن می‌تواند به شدت زندگی فرد را مختل کند.
علائم تنگی کانال نخاعی
علائم تنگی کانال نخاعی معمولاً به آرامی ظاهر می‌شوند و با گذشت زمان شدت پیدا می‌کنند. شایع‌ترین علامت این بیماری کمردرد یا گردن‌درد است که ممکن است به دست یا پاها انتشار یابد. بیماران معمولاً از احساس بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا گزگز در اندام‌ها شکایت دارند. در موارد پیشرفته‌تر، ضعف عضلانی، دشواری در راه رفتن و حتی کاهش تعادل نیز گزارش می‌شود. یکی از نشانه‌های هشداردهنده که نیازمند مراجعه فوری به پزشک است، از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع می‌باشد. شناسایی این علائم در مراحل اولیه می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
برای مطالعه بیشتر مقاله تنگی کانال نخاعی کمری: علائم بی‌حسی پا و گزینه‌های درمان را بخوانید.
علت‌های تنگی کانال نخاعی
علت اصلی تنگی کانال نخاعی معمولاً تغییرات وابسته به افزایش سن و آرتروز است. با گذشت زمان، استخوان‌ها و رباط‌های ستون فقرات ضخیم‌تر می‌شوند و فضای داخلی کانال نخاعی را تنگ می‌کنند. بیرون‌زدگی یا فتق دیسک نیز می‌تواند یکی از دلایل مهم ایجاد فشار بر نخاع باشد. در برخی افراد، مشکلات مادرزادی یا ساختار غیرطبیعی ستون فقرات نیز عامل بروز این بیماری است. همچنین تومورها یا آسیب‌های ناشی از تصادف می‌توانند باعث کاهش فضای کانال نخاعی شوند. درک علت دقیق بیماری اهمیت زیادی دارد، زیرا درمان مناسب بر اساس علت اصلی انتخاب می‌شود.
روش‌های تشخیص تنگی کانال نخاعی
تشخیص تنگی کانال نخاعی معمولاً با ترکیبی از معاینه بالینی و روش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. پزشک ابتدا شرح حال و علائم بیمار را بررسی می‌کند و سپس با معاینه فیزیکی عملکرد اعصاب و عضلات را می‌سنجد. برای بررسی دقیق‌تر، تصویربرداری MRI بیشترین کاربرد را دارد زیرا به‌وضوح نشان می‌دهد که آیا کانال نخاعی تنگ شده یا خیر. در برخی موارد، سی‌تی‌اسکن یا رادیوگرافی ساده نیز استفاده می‌شود.
علاوه بر این، تست‌های عصبی می‌توانند عملکرد اعصاب تحت فشار را ارزیابی کنند. تشخیص درست پایه و اساس یک درمان موفق است.
روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی
درمان‌های غیرجراحی
در مراحل اولیه یا موارد خفیف، درمان‌های غیرجراحی می‌توانند علائم را به طور مؤثر کنترل کنند. استفاده از داروهای ضدالتهاب و مسکن، فیزیوتراپی و تمرین‌های کششی جزو روش‌های رایج هستند. تزریق دارو در فضای اپیدورال نیز می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد. این درمان‌ها معمولاً اولین گزینه برای بیماران هستند زیرا کم‌تهاجمی بوده و نیاز به بستری ندارند. هدف این روش‌ها کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی است، هرچند در برخی بیماران ممکن است نیاز به مداخلات جدی‌تر باشد.
درمان جراحی
در صورتی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا علائم شدید باشند، جراحی توصیه می‌شود. رایج‌ترین روش جراحی لامینکتومی است که طی آن بخشی از استخوان یا رباط برداشته می‌شود تا فضای بیشتری برای نخاع ایجاد شود. در برخی بیماران، فیوژن ستون فقرات یا تثبیت مهره‌ها نیز انجام می‌شود تا از بی‌ثباتی جلوگیری شود. جراحی‌های کم‌تهاجمی امروزه طرفداران زیادی دارند زیرا دوره نقاهت کوتاه‌تر و عوارض کمتری دارند. انتخاب نوع جراحی بستگی به وضعیت هر بیمار دارد.
برای مطالعه بیشتر مقاله تنگی کانال نخاع: آیا تنها راه درمان جراحی است؟ مروری بر روش‌های غیر دارویی و مؤثر درمانی را بخوانید.
زندگی با تنگی کانال نخاعی
زندگی با تنگی کانال نخاعی چالش‌هایی به همراه دارد اما با رعایت برخی توصیه‌ها می‌توان کیفیت زندگی را بالا برد. انجام ورزش‌های سبک مثل شنا، یوگا یا پیاده‌روی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. کنترل وزن و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین از دیگر نکات مهم است. فیزیوتراپی منظم و انجام تمرین‌های توصیه شده توسط پزشک نیز نقش کلیدی در بهبود علائم دارد. بیماران باید سبک زندگی خود را با توجه به محدودیت‌هایشان تنظیم کنند.
برای مطالعه بیشتر مقاله درمان تنگی کانال نخاعی: تزریق اپیدورال یا جراحی لامینکتومی، کدام روش مناسب‌تر است؟ را بخوانید.
پرسش‌های متداول درباره تنگی کانال نخاعی
آیا تنگی کانال نخاعی درمان قطعی دارد؟
در بسیاری از بیماران درمان‌های غیرجراحی علائم را کنترل می‌کنند، اما در برخی موارد نیاز به جراحی است.
تفاوت تنگی کانال نخاعی گردن و کمر چیست؟
تنگی در گردن بیشتر بر دست‌ها و در کمر بیشتر بر پاها تأثیر می‌گذارد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
افراد بالای ۵۰ سال، کسانی که دچار آرتروز یا بیرون‌زدگی دیسک هستند و افرادی که کارهای سنگین انجام می‌دهند.
نتیجه‌گیری
تنگی کانال نخاعی بیماری شایعی است که در صورت تشخیص به‌موقع و درمان صحیح می‌تواند به خوبی مدیریت شود. چه با روش‌های غیرجراحی و چه با جراحی، هدف اصلی کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم مشکوک به این بیماری مواجه هستید، بهتر است هر چه سریع‌تر با ما در تماس باشید.