مقدمه

بریس درمانی اسکولیوز به عنوان نی از درمان این بیماری به شمار می رود.اسکولیوز (Scoliosis) به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلالات ساختاری ستون فقرات، با انحراف جانبی غیرطبیعی ستون فقرات شناخته می‌شود که معمولاً در قالب انحناهای C یا S شکل ظاهر می‌شود.

این وضعیت ممکن است در هر سنی بروز کند، اما در اغلب موارد، در دوران رشد سریع نوجوانی، به‌ویژه در سنین ۱۰ تا ۱۸ سالگی، تشخیص داده می‌شود. نوع رایج این بیماری، اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان (Adolescent Idiopathic Scoliosis – AIS) است که علت دقیق آن هنوز ناشناخته باقی مانده است.

این نوع اسکولیوز می‌تواند بدون درد و علائم ظاهری جدی آغاز شود، اما در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است به پیشرفت انحنا، درد مزمن، کاهش ظرفیت تنفسی، و حتی مشکلات روانی منجر شود.

درمان اسکولیوز بسته به شدت انحراف، سن بیمار، وضعیت رشدی و دیگر فاکتورهای فردی تعیین می‌شود. در کنار گزینه‌های جراحی، فیزیوتراپی و ورزش‌های اصلاحی، بریس‌درمانی (Bracing) به عنوان یک روش غیرتهاجمی و مؤثر شناخته شده که هدف اصلی آن جلوگیری از پیشرفت انحنا در ستون فقرات در بیماران در حال رشد است.

نتایج مطالعات بین‌المللی نشان داده‌اند که استفاده منظم و صحیح از بریس‌ها می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی نیاز به جراحی را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.

در این مقاله، تلاش می‌شود تا عملکرد و کارایی انواع مختلف بریس‌های درمانی بررسی گردد؛ از ساختار و مکانیسم عملکرد آن‌ها گرفته تا ارزیابی اثربخشی در گروه‌های سنی مختلف، چالش‌های روانی مرتبط با استفاده طولانی‌مدت، و همچنین تحلیل داده‌های بالینی و شواهد علمی مبتنی بر مطالعات معتبر جهانی.

انواع بریس‌ها

بریس‌ها به‌طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. بریس‌های سخت (Rigid Braces): این بریس‌ها از مواد سخت مانند پلاستیک فشرده ساخته می‌شوند و برای اصلاح انحرافات شدیدتر ستون فقرات مناسب هستند.
2. بریس‌های نرم (Soft Braces): این نوع بریس‌ها از مواد نرم‌تری ساخته می‌شوند و بیشتر برای کنترل انحرافات خفیف‌تر یا به‌عنوان پشتیبان پس از جراحی استفاده می‌شوند.

اهمیت مدت زمان استفاده از بریس در اثربخشی درمان

مدت زمان استفاده از بریس ستون فقرات، نقشی اساسی در موفقیت درمان اسکولیوز ایفا می‌کند. براساس داده‌های علمی، هرچه بیمار ساعات بیشتری در شبانه‌روز از بریس استفاده کند، احتمال پیشرفت انحنای ستون فقرات کاهش می‌یابد.

مهم‌ترین شواهد در این زمینه از مطالعه BRAIST به‌دست آمده است؛ مطالعه‌ای چندمرکزی و تصادفی که روی بیش از ۱۱۸۰ نوجوان با اسکولیوز ایدیوپاتیک انجام شد.

یافته‌ها نشان دادند که استفاده از بریس به‌مدت حداقل ۱۸ ساعت در روز، نرخ موفقیت درمانی را به ۹۰ تا ۹۳ درصد افزایش می‌دهد. در مقابل، استفاده کمتر از ۱۲ ساعت در روز، با افزایش قابل‌توجه احتمال پیشرفت انحنا همراه بود.

این داده‌ها بر اهمیت رعایت دقیق مدت زمان تجویز شده توسط پزشک تأکید دارند؛ چراکه اثربخشی بریس نه‌تنها به طراحی و نوع آن، بلکه به پایبندی کامل بیمار به استفاده مستمر و روزانه وابسته است.

پایش و بهینه‌سازی مدت استفاده از بریس

در عمل، یکی از چالش‌های رایج در درمان اسکولیوز با بریس، پایبندی بیماران نوجوان به استفاده روزانه‌ی طولانی‌مدت است. مشکلاتی مانند ناراحتی بدنی، محدودیت‌های اجتماعی، یا احساس خجالت ممکن است منجر به کاهش ساعات واقعی استفاده شود.

برای حل این مشکل، فناوری‌های نوینی همچون سنسورهای دیجیتال پوشیدنی طراحی شده‌اند که درون بریس‌ها تعبیه می‌شوند و اطلاعات دقیقی از ساعات استفاده واقعی را به پزشک ارائه می‌دهند.

افزون بر این، آموزش روانی بیماران و والدین، طراحی بریس‌های ارگونومیک‌تر و کم‌حجم‌تر، و فراهم کردن حمایت اجتماعی در مدرسه و خانواده می‌توانند میزان پذیرش و استفاده موثر از بریس را افزایش دهند. در واقع، اثربخشی درمان تنها با تجویز بریس آغاز می‌شود؛ پایش مستمر و تعامل فعال با بیمار، ضامن موفقیت آن است.

اثربخشی بریس‌ها در سنین مختلف

اثربخشی بریس‌های درمانی اسکولیوز به‌طور مستقیم با سن بیمار و مرحله رشدی وی ارتباط دارد. در نوجوانان، به‌ویژه در دوران جهش رشد استخوانی (growth spurt) که معمولاً در سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی رخ می‌دهد، بریس می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر جهت مهار پیشرفت انحنای ستون فقرات عمل کند.

در این دوره، هنوز صفحات رشد استخوانی فعال هستند و انحراف قابل اصلاح می‌باشد. به همین دلیل، اغلب پروتکل‌های درمانی بر استفاده از بریس در نوجوانان متمرکز شده‌اند.

در مقابل، در بزرگسالانی که رشد اسکلتی به پایان رسیده است، توانایی بریس در اصلاح یا مهار انحنا به‌شدت کاهش می‌یابد. در این گروه، بریس معمولاً تنها برای کاهش درد، بهبود وضعیت عملکردی یا حفظ وضعیت موجود به‌کار می‌رود و نقش اصلاحی فعال ندارد.

شواهد پژوهشی از منابعی نظیر PubMed و UpToDate تأکید دارند که سن، مرحله بلوغ استخوانی (Risser sign) و میزان انحراف اولیه، سه عامل تعیین‌کننده در پیش‌بینی موفقیت درمان با بریس هستند. بنابراین، غربالگری زودهنگام و شروع درمان محافظه‌کارانه در سنین پایین، نقشی اساسی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و کاهش نیاز به جراحی ایفا می‌کند.

انواع بریس‌ها

1. بریس بوستون (Boston Brace): یکی از رایج‌ترین بریس‌ها برای اسکولیوز است که به‌ویژه برای انحرافات کم تا متوسط مؤثر است.
2. بریس میلواکی (Milwaukee Brace): این بریس برای انحرافات شدیدتر طراحی شده و شامل یک گردن‌بند است که از گردن تا لگن را پوشش می‌دهد.
3. بریس چارلستن (Charleston Brace): این بریس برای استفاده در شب طراحی شده و به‌طور مؤثری انحرافات جانبی را اصلاح می‌کند.

پارامترهای اثربخشی درمان

اثربخشی درمان با بریس به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• شدت انحراف: انحرافات شدیدتر نیاز به درمان‌های قوی‌تری دارند.
• سن بیمار: در سنین پایین‌تر، استخوان‌ها قابلیت انعطاف بیشتری دارند.
• مدت زمان استفاده: استفاده منظم و به‌موقع از بریس تأثیر زیادی دارد.
• نوع بریس: انتخاب نوع مناسب بریس بر اساس نیازهای فردی اهمیت دارد.

سنجش استفاده از بریس با سنسور دیجیتال

پایبندی به ساعات توصیه‌شده برای استفاده از بریس یکی از مهم‌ترین فاکتورهای موفقیت درمان اسکولیوز محسوب می‌شود. با این حال، نظارت دقیق بر میزان استفاده واقعی همواره برای پزشکان و خانواده‌ها چالشی جدی بوده است.

در پاسخ به این نیاز، سنسورهای دیجیتال پوشیدنی به عنوان ابزاری نوآورانه توسعه یافته‌اند که می‌توانند اطلاعات دقیق، عینی و زمان‌محور از میزان استفاده واقعی از بریس ارائه دهند.

این سنسورها معمولاً در بخش داخلی بریس تعبیه می‌شوند و از طریق حسگرهای دمایی یا حرکتی، مدت زمانی را که بیمار واقعاًبریس را پوشیده، ثبت می‌کنند. اطلاعات جمع‌آوری‌شده سپس به‌صورت نمودار یا گزارش برای پزشک ارسال می‌شود و به وی کمک می‌کند تا پایبندی بیمار به درمان (compliance) را به‌درستی ارزیابی کرده و در صورت نیاز، آموزش یا مداخله مناسب را ارائه دهد.

نتایج مطالعات بالینی منتشر شده در PubMed نشان داده‌اند که استفاده از این سنسورها منجر به افزایش پایبندی بیماران نوجوان شده و در نتیجه، احتمال موفقیت درمانی به‌طور چشم‌گیری ارتقا یافته است. این فناوری، گامی مؤثر در جهت شخصی‌سازی درمان و ارتقاء کیفیت مراقبت بیماران مبتلا به اسکولیوز محسوب می‌شود.

پذیرش روانی بریس در نوجوانان

استفاده از بریس در نوجوانان مبتلا به اسکولیوز، علاوه بر چالش‌های فیزیکی، با پیامدهای روانی و اجتماعی قابل توجهی نیز همراه است.

دوران نوجوانی به‌خودی‌خود با حساسیت‌های شدید نسبت به تصویر بدنی، پذیرش اجتماعی و اعتمادبه‌نفس همراه است، و استفاده از بریس ممکن است این مسائل را تشدید کند.

مطالعات انجام‌شده در کره جنوبی نشان می‌دهند که دختران نوجوان با اسکولیوز ایدیوپاتیک نسبت به پسران، به‌ویژه در زمینه‌ی تغییرات ظاهری بدن، احساس شرم، انزوای اجتماعی و اضطراب، آسیب‌پذیری بیشتری دارند. در این میان، حمایت عاطفی خانواده، مشاوره روانشناسی، و آگاهی‌بخشی در مدارس نقش بسزایی در کاهش بار روانی ناشی از درمان دارند.

علاوه‌براین، مطالعات صورت‌گرفته در تونس نیز نشان داده‌اند که با افزایش سن نوجوانان و تداوم استفاده از بریس، کیفیت زندگی ممکن است کاهش یابد، مگر آن‌که مداخلات روانی و اجتماعی به‌موقع ارائه شود.

راهکارهایی نظیر طراحی بریس‌های کمتر قابل‌مشاهده، برگزاری گروه‌های حمایتی همسالان، و گفت‌وگوهای باز با متخصصان، به ارتقای پذیرش روانی کمک می‌کنند.

در نهایت، برای موفقیت بلندمدت درمان، باید ابعاد روان‌شناختی بریس‌درمانی به اندازه‌ی فاکتورهای بالینی مورد توجه قرار گیرد. توجه جامع به ذهن و بدن، رمز عبور از دوران نوجوانی با سلامت کامل است.

مطالعات بالینی مقایسه‌ای بریس‌ها

مقایسه اثربخشی بالینی انواع بریس‌ها

تحقیقات بالینی مختلف تلاش کرده‌اند تا کارایی انواع بریس‌های رایج مانند Boston، Milwaukee و Charleston را در مهار پیشرفت انحنای اسکولیوتیک مقایسه کنند.

به‌طور کلی، بریس Boston که از نوع کمری – لگنی است، در بسیاری از مطالعات به‌عنوان موثرترین گزینه غیرتهاجمی برای بیماران با اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان (AIS) معرفی شده است؛ به‌ویژه در مواردی که انحنای ستون فقرات بین ۲۰ تا ۴۰ درجه قرار دارد.

در مقابل، بریس Milwaukee که قدیمی‌تر و بلندتر است و بخش گردنی دارد، به‌رغم اثربخشی در موارد شدیدتر، میزان پذیرش پایین‌تری در نوجوانان به‌دلیل ظاهر جلب‌توجه‌کننده آن دارد. بریس Charleston نیز که فقط شب‌ها استفاده می‌شود، در انحناهای خاص با زاویه کمتر از ۳۵ درجه می‌تواند موثر باشد، اما اثربخشی آن در مقایسه با بریس‌های تمام‌روزه همچون Boston محدودتر است.

تأثیر روانی و نتایج کیفیت زندگی در مطالعات بالینی

در مطالعات انجام‌شده در کره جنوبی و تونس، محققان نشان داده‌اند که کیفیت زندگی نوجوانان مبتلا به اسکولیوز تحت درمان با بریس‌ها، تحت تأثیر نوع بریس و نحوه تعامل روانی با آن قرار دارد.

به‌طور خاص، در مطالعه‌ای در کره جنوبی مشخص شد که دختران نوجوان بیش از پسران، نسبت به تأثیرات ظاهری بریس حساس هستند و این موضوع می‌تواند منجر به کاهش استفاده مداوم از بریس شود.

همچنین، در مطالعات صورت‌گرفته در تونس، مشاهده شد که میزان بهبود انحنای ستون فقرات با ارتقاء کیفیت زندگی روانی همبستگی مستقیم دارد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که در انتخاب نوع بریس، باید نه‌تنها به ویژگی‌های فنی آن بلکه به پذیرش روانی و تأثیرات اجتماعی درمان نیز توجه ویژه‌ای شود.

بیشتر بخوانید: اسکولیوز چیست؟معرفی کامل انحنای غیرطبیعی ستون فقرات و علائم آن

جمع‌بندی

بریس‌درمانی یکی از اصلی‌ترین و مؤثرترین گزینه‌های غیرجراحی در مدیریت اسکولیوز، به‌ویژه در نوجوانان مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک، محسوب می‌شود. نتایج مطالعات معتبر، از جمله مطالعه‌ی BRAIST، نشان می‌دهد که استفاده مستمر از بریس به مدت حداقل ۱۸ ساعت در روز می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی از پیشرفت انحنای ستون فقرات جلوگیری کرده و در بسیاری از موارد، نیاز به جراحی را کاهش دهد.

با این حال، اثربخشی بریس به عوامل متعددی چون سن بیمار، نوع و زاویه انحنا، نوع بریس انتخابی، و میزان پایبندی به استفاده روزانه بستگی دارد. همچنین، ملاحظات روانی و اجتماعی، به‌ویژه در میان نوجوانان، باید به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از روند درمان در نظر گرفته شود.

در نهایت، یک رویکرد چند‌بعدی و فردمحور که شامل انتخاب بریس مناسب، پایش دیجیتال، حمایت روانی و آموزش بیمار و خانواده باشد، می‌تواند بهترین نتایج درمانی و بهبود کیفیت زندگی را در پی داشته باشد.

منابع

1.Scoliosis in Children and Adolescents: A Guide for Parents” – National Scoliosis Foundation

2.Bracing for Adolescent Idiopathic Scoliosis: Types, Indications, and Outcomes

3.PubMed